Usta bir eğit-bilimci olan 1888 Ukrayna doğumlu Anton Semyonoviç Makarenko 1920’de suç işleyen çocukları bir çatı altında toplayıp eğitimlerinden ve yaşamlarından sorumlu olmakla görevlendirildi. Bu ciddi bir sorumluluktu; çünkü bu çocuklar Sovyetler’in varolanı yerle bir ettiği ve üzerine yenisini kurmaya çalıştığı, çark gibi düzenli-faydalı işlemesi için uğraşılan sistemin her parçasında hırsızlık yapmalarına, bedenlerini satmalarına, alkolik olmalarına, sokakta kalmalarına, insanları gasp etmelerine ve yaşamları boyunca böyle devam etmelerine göz yumulamazdı. Başlarda “Çocuk Suçlular Kolonisi” olarak hayata geçen bu topluluk sonrasında kendi aldığı karar ile “Gorki Topluluğu” olarak yoluna devam ediyor. Bir eğit-bilimci olarak Makarenko’nun bizzat pratiğin içinde de olduğu dönüm noktasına dönüştü. Bu topluluğu “Yaşam Yolu” adlı eserinde anlatan Makarenko devamında ise 1931’de başkanlığına getirildiği Dzerjinski Kolonisi (1 Mayıs İşçi Kolonisi) deneyimlerini aktardığı bir eser olarak “Kulelerde Bayraklar” romanını çıkarıyor.
Romanda anlatılan 1 Mayıs İşçi Kolonisi bir zamanlar suç işleyen çocukları bir araya getirip “güçlünün güçsüzü ezdiği” dönemden onları çekip kurtarıyor emek sürecine dahil ediyor, sosyalist eğitim sistemiyle tanıştırıyor ve daha sonrasında bu çocuklar-gençler orduda, eğitimde, sağlıkta, bilim dallarında, yargıda birer mücevher haline dönüşüyor.
Bu koloniye yeni katılanların yetenekleri sorgulanıyor. Yetenekleri zaman içerisinde belirlenen çocuklar eğitim sürecine dahil oluyor. Bu koloni müfrezeler, müfreze komutanları, komutanlar kurulu, komsomol kurulu şeklinde bölümlere ayrılıyor. Sabah erkenden kalk borusu çalıyor, herkes okula gidiyor, okuldan sonra emek sürecine dahil olmak için her kolonist mekanik bölümüne, dökümhane bölümüne, makine bölümüne, montaj bölümüne ve dikimhane bölümüne gidiyor. Bu imalathaneler dağınık bir biçimde değil tertipli, disiplinli şekilde işleyen birer küçük sanayi tarzında oluşuyor. Neredeyse her akşam Parti Konferansı tarzında genel toplantılar oluyor, alınacak kararlar, varolana dair eleştiriler, kişi-müfreze bazında sorunlar bu toplantıda tartışılıyor ve yeni karar çıkacaksa bütün kolonistlerin oy kullandığı oylamalar oluyor ve karara varılıyor.
Makarenko’nun bu kolonisi her şeyden önce Sovyetler’in mükemmel bir emekçi kolonisi haline geliyor. Bu koloni dikimhane bölümü ve diğer imalathane bölümleri arasında bir yarış başlatıp 1 senede kazandıkları parayla bir elektronik fabrikası kurup bu fabrikayı işletmeye bile başlıyor. Bu çelikten disiplinin bu çalışma azminin böylesine bir mükemmeliyette komün yaşamının sahibi 18 yaşından küçük gençler. Bu gençler iş yapmayı bir zorunluluk olarak görüp ve aynı zamanda da keyifle yapıp bu yaşamın içinde, özünde kendilerini bularak Sovyetler’e layık mükemmel bir birey olma yolunda ilerliyorlar ve başarıyorlar. Yeni katılanlar böyle bir yaşamı reddedip kavgayla, gürültüyle ya da okula, işe gitmemekle çıkmaza girseler de bu koloniden hiçbiri kolay kolay kapı dışarı edilmiyor, bu kişiler tekrar tekrar kazanılmaya çalışılıyor. Bu çocuklar bir nesne olarak değil topluluğun her alanında söz sahibi olan kendi kaderlerini yaratan birbirleriyle eşit haklara sahip olan, yaşamları güzelleşen etkin üyeler haline geliyor.
Sosyalizm de tam olarak budur, yeri geldiğinde eskiyi yıkar yeri geldiğinde eskiyi tekrar tekrar baştan yaratır. Günümüzde suç işleyen bir çocuğun bir pedagog eşliğinde ifadesi alınıyor, yargılanıyor sonuca varılıp tutuklanıyor. Bu kapitalist-emperyalist sistemin içinde dört duvar arasına sıkışan küçücük bedenlerin yaşamları boyunca “potansiyel suçlu” olarak nitelendirilecek bu çocuklar, bu hapishanelerde ne kadar ayakları üzerinde durabilirler? Senelerce sıralarında iç geçirdikleri “daha fazla para” söylemlerinin yaşamları boyunca her alanda onlara dayatıldığı bunun üzerinden zorunlu olarak okudukları okullarda istemedikleri mesleğin sahipleri olanlar her şeyden önce ne kadar ayakları üzerinde durabilirler? Okulunu zorunlu olarak bırakıp küçük yaşta yaşamlarını idame ettirmek için emekçi olan çocuk işçiler ne kadar ayakları üzerinde durabilirler? Sosyalist eğitim sistemi varlığıyla bize burada yol gösteriyor, karanlık yolları aydınlatıyor.
Bir Yeni Demokrasi Okuru
